Page 75 - ЛИТЕРАТУРА ААҔЫЫТА 3 КЫЛААС 1 ЧААҺА

уу үрдүгэр ыйаммыт былыттарга, кытылы кырбаһар күү-
гэннээх долгуннарга... Уу, халлаан уонна сир үрүҥ кө-
мүстүү күлүмүрдүүр тымныы өҥнөнөллөр. Бу үлэлэри
тэҥнии туттахха, санаа-оноо оонньооһунун билиэх-
хэ уонна хас биирдии айымньыга оччотооҕу күһүҥҥү кэм
уратытын биэрэр, бэйэтигэр эрэ сөп түбэһэр өҥү тут-
тууну көрүөххэ сөп.

Худуо´унньуктар үгүстүк куораттар архитектурнай паа-
матынньыктарын, уулуссаларын итиэннэ болуоссатта-
рын сөбүлээн ойуулууллар. Куорат олоҕун кытта ситим-
нээх айымньылары куорат (архитектурнай) пейзаһа диэн
ааттыыллар. Архыып, этнография матырыйаалларыгар
олоҕуран, И.В. Попов «Якутскай, XVII үйэ бүтүүтүгэр»
диэн (1928) историко-архитектурнай пейзаһы суруйбута.
Онно кини Иван Преклонскай уонна Матвей Кровлин
(1681—1686) воеводалар кыттыһан туппут кириэппэстэ-
рин көрүҥүн чөлүгэр түһэрбитэ. Үрдүк мырааннарынан
хайыҥнаммыт хаар үллүктээх хочоҕо туруору бэрэбинэ
маһынан эргиирдээх, аҕыс башнялаах остуруок көстөр.
Кириэппэс ансаамбылын фонугар дьиэлэр-уоттар, общес-
твеннай тутуулар, атыы-тутуу сирдэрэ итиэннэ тиэтэй-
бэккэ хааман иһэр дьон ойууламмыттар. Тымныы уонна
сылаас өҥнөр биир дьүрүс буолууларыгар, формалар,
линиялар биллибэккэ-көстүбэккэ салҕаныыларыгар, күлүк-
тэр алтыһыыларыгар Сибиир куоратын аа-дьуо устар
олоҕо үчүгэйдик көстөр.

А.Н. Осипов «Түбэлээх бөһүөлэгэ» диэн пейзаһыгар күн
ортотунааҕы куйаас сөҕүрээн эрэр кэмэ ойууланар. Уһун
синньигэс дьоҕус хартыына икки аҥы араарыллыбыт. Бэ-
тэрээ өттүгэр тыа сирин уу нуһараҥ олоҕо иҥэн-тоҥон,
ымпыктаан ойууламмыт... Бэрэбинэ дьиэлэргэ тиэрдэр

75