Page 83 - Саха тыла 8 кылаас

Маҕаһыыҥҥа ас-үөл эрэ баар, оттон таҥас-сап, мал-сал суох.
Маҕаһыыҥҥа ас-үөл, таҥас-сап баар эрээри, мал-сал баар.
Маҕаһыыҥҥа ас-үөл, таҥас-сап уонна мал-сал барыта баар
дуу?

132. Этиигэ биир уустаах чилиэни булу², ханнык чилиэн буола-
рын, ханнык саҥа чааһынан бэриллэрин эти². Сөпкө интэ-
нээссийэлээн ааҕыҥ, түмүктэ оҥоруҥ. Быраабылаҕа төһө оло-
ҕурарын толкуйдааҥ.

Уус-уран пубулуустука±а: 1. Биһиги салгыммытыгар сайыҥҥы си-
бэкки арамаата дыргыйар, кинилэр салгыннарыгар өлүү дьааттаах кэҥ-
сик сыта күҥкүлүйэр. 2. Саҥа дьылбыт са±аланна биһиэхэ күн тахсыы-
тынан, өстөөхтөргө им сүтүүтүнэн… (ТС)

Уус-уран айымньыга: 1. Мин кинигэни арыйдарбын эрэ улам тар-
таран барабын, тугу да о²орорбун умнабын. 2. Уус-уран тыл абыгар
бигэнэн, кμннээ±и олохтон арахсабын, кинигэ алыптаах дойдутугар
киирэбин, онноо±у дьоннордуун бииргэ тыынабын, бииргэ μ³рэбин, хо-
мойобун. (Д)

Сэһэҥҥэ: Бу үрэх аттынаа±ы сирдэри бэрт үчүгэйдик билэбит.
Билэбит ханнык хотоолго хаар уута халыйарын, үрэх ханан то±ойдоо-
±ун. 3. Билэбит хайа өттүттэн көтөр киирэрин, ханан түһэрин. (НЯ)

¥өрэх кинигэтигэр: Тара±ай истиэп киһи үктэммэтэх сиригэр от аһы-
лыктаах үүтүнэн иитиллээччилэр: сайгак, кулан, куобах, дьабарааскы,
хомяк, полёвка, тушканчик үөскүүр. Балары сиэмэх кыыллар: саһыл,
бөрө, лааскай, хорёк — бултаһаллар.

Наука истиилигэр: Оскуола — о±о үөрэнэр тэрилтэтэ. Бэйэтин ха-
һаайыстыбатын иһинэн оҥорон таһаарыылаах үлэни тэрийиитэ: хаһаа-
йыстыбаннай дьаһаныы эбэтэр бэйэ экэниэмикэтин оҥостуу, ону ааһан
ырыынак уустук кэмигэр үлэ миэстэтин булуу, тэнитии.

133. Этиини сөптөөх сиригэр биир уустаах чилиэнинэн байытан
устуҥ. Сурук бэлиэтин туруору².

1. Эрэкэлээмэ диэн дириҥ ис хоһоонноох … ураты эйгэ буолар.
2. А. Е. Кулаковскай олорон ааспыт оло±о, … саха омук уонунан аа±ыл-
лар көлүөнэ дьоннортон … улуу киһи буоларын кэрэһилиир. 3. Эбэҥки
омук көлөтө суох эрдэ±инээ±и таҥаһа сүрдээх нымса … олоххо анам-
мыт. 4. Сир бэйэтигэр туох баар эттиктэри барыларын: дьону, … тар-
дар күүстээх. 5. Бу кыстанан турар кинигэлэргэ төһөлөөх үлүгэр элбэх
киһи … түмүллүбүтэ буолуой? 6. От үрэхтэр сөкүлэрэ хагдарыйан …
көстөллөр.

83