Page 111 - Саха тыла 9 кылаас

2) бары сочуоту, эксээмэни кэмигэр, үчүгэйдик туттаран, үөрэх
билиитин үрдэтэргэ.

2. Этии биир уустаах чилиэннэригэр
сурук бэлиэтэ

6. Этиигэ ситим тыла суох холбоммут биир уустаах чилиэннэр
соппутуойунан арахсаллар.

Эн манна улаатыаҥ, үлэлиэҥ. Кини ааттаах остуоруйаһыт,
таабырынньыт, чабырҕахсыт. Оттуун-мастыын, дьиэлиин-уот-
туун соҕотохто сырдаата. Чэгиэни ыалдьа сытан, эдэри кырдьан
баран, доҕору хомото сылдьан өйдүүбүт. Куула тыа иһигэр кы-
һыл, күөх, маҥан, хара таҥастаах дьон бөҕө мустубуттар. Саһыл
истээх сукуна сонноох, хара саһыл тыһа бэргэһэлээх, хара таба
тыһа күрүмэлээх, маҥан саартаах киһи киирэн, үтүлүктээх
бэргэһэтин остуолга уурда.

Х о с б ы һ а а р ы ы.
1. Хас да тэнийбэтэх даҕааһын аатынан бэриллэр, барымтаны
(предмети) араас өттүнэн сырдатар быһаарыылар биир уустаах
буолбаттар, онон соппутуойунан арахсыбаттар.
Төгүрүк хара хараҕа умайа турар уокка кылабачыйар. Моон-
ньун ортотунан эргиччи синньигэс үрүҥ сурааһыннаах... Хаҥас
диэки үс атахтаах кыра төгүрүк остуол турара. Томтор үрдүгэр
хоруобуйалаах улахан эргэ дьиэ күлүгүрэн көһүннэ.
2. Сырдатар тыллаах тэнийбит быһаарыылар бэйэ-бэйэлэриттэн
соппутуойунан арахсаллар (биир ууһа суох да буоллахтарына).
Суол устун хараҥатыҥы халлаан күөҕэ өҥнөөх синиэллээх,
сырдаан көстөр кугастыҥы өрө күүрбүт баттахтаах, кубаҕай
маҥан сирэйдээх, уһун синньигэс киһи иһэр.
3. Быһаарыы, инники турар атын быһаарыыны чуолкайдыыр,
ситэрэр буоллаҕына, киниттэн соппутуойунан арахсар.
Сыры-сымнаҕас суон эрээри, холку, үлэһит дьахтары көрбөхтөө-
тө. Оҕоҕор атын, ойуулаах кинигэтэ аҕалаар. Үөрэхтээх, үтүө
киһи эрээри, хардары хатыллан ыйытаҕын дуу?
7. Биирдэ туттуллубут ситим тыллаах биир уустаах чилиэннэр
соппутуойунан араарыллыбаттар.
Дьадаҥылар уонна хамначчыттар сойуустарыгар киирэргэ Охо-
ноос, Эрдэлиир, Кыра Уйбаан уонна Найыын эрэ улгумнук сөбү-
лэннилэр. Иккиэн киһибитин илиибитигэр ылабыт да дьоммут
тохтообут сирин диэки сүүрэбит. Кырбас эти эбэтэр быыкаайык
тоҥ үүтү дөрүн-дөрүн ыытар.
Х о с б ы һ а а р ы ы.
1. Уонна ситим тыл, этии биир уустаах чилиэннэрин иккилии

111