Page 71 - Литература 9 кылаас 2 чааһа

Бэҕэ´ээ кини барарын кытта, суордар кэлэннэр бэрт ыраа-
ҕынан чу²наан сылдьыбыттар. Онтон биирдэрэ, харса суоҕар
түспүт бы´ыынан сиэ² тобоҕор ыста²алаан кэлэн, са²ар-
дыы то²суйбахтаан и´эн, а²аар атаҕын ту´ахха с³рүү тардан
ылбыт. Даллаахта´ыы, халаахта´ыы буолбут. Суор ³р³ к³т³н
ыла-ыла, батарыта тү´эн, ту´ах баайыллыбыт титиригин хаар-
га сы´ан барбыт.

«Оччо ырааппаты² ини, хара тү³күн!» — дии санаабытынан,
Тогойкин батыста. Со´он и´эр ма´ын талахха, дулҕаҕа и²ин-
нэрэн баран, кэннинэн чугуруйан, т³тт³рү тардан ылар эбит.
£йд³³х да күтүр!

Тогойкин ту´ахтарыгар т³нүннэ.
Оо, үнүрүүн кини манан бытааннык да сылдьыбыт эбит!
Билигин бу сыыдам-сыыдамнык хайы´арынан сырдырҕаччы
тэбэн истэҕэ үчүгэйин! «Арай дьоммуттан ырааппытым кэннэ
хайы´арым тостон хааллын… То²уу хаарга бачаахтыы сатаан
баран… Оо, сүрүн ньии…» — Тогойкин иэнэ тымныйталаата,
к³л³´үнэ сирэйигэр халыйда. Хомурахха к³түтэн тахсан, ха-
йы´ардарын сулбурута тардан ылан, одуула´ан турда. Туох
да буолбатахтар, хата, ордук б³ҕ³рг³³бүт, кииллийбит курдук
килэриспиттэр. Хайы´ардарын кэтэ охсон, үнүрүүн тахсан тох-
тоон турбут тумулун к³рд³-к³рбүтүнэн хааман сайгылдьыппы-
тынан барда. Тумулугар тиийэн тохтоон эргиччи к³рд³… Сар-
сын кини оол бэс үрүйэни ³р³ баты´ан тахсан барыы´ы. Бэйи
эрэ, ол туох суола үрэҕи ортотунан дьурулаан барда?..
Тогойкин сыыры та²нары анньынан кэбистэ. Тыый, били
баҕайылар суоллара эбит дии! Манан т³тт³рү-таары сылбы-
ры´ан, холлороон айан суолун та´аарыммыттар.
Тогойкин баты´а хаампахтаан и´эн, хаан таммалаабытын
к³р³н, чугурус гына тү´эн баран, баты´ан истэ. Б³р³ күтүр сы-
лаас хааны тулуйан к³рб³т сурахтааҕа. Охсу´ан дуу, окко-мас-
ка тыыра к³т³н дуу, хааннаммыт б³р³нү торҕоннообут доҕот-
торо ³р гымматтар ү´ү. И²сэлэрэ к³б³р, илби´ирэллэр, оҕо-
лорун-аҕаларын, бырааттарын-балыстарын умну´аллар.
Хаан тохтуу-тохтуу, сэдэхтик таммалаан бара турда. Суол
холкутук хоролуйан истэ. «Сымыйа кэпсээн эбит буоллаҕа дуу!
Ама кинилэрин и´ин». Тогойкин ити курдук санаабытынан т³н-
нү³х курдук гынан и´эн к³рбүтэ, биир аҕаарыма б³р³ суола
туораан таҕыста. Ол тахсан, т³б³түн ньолбоччу быраҕан тут-
тан хаарга баттыалаамахтаан, эккэлээбитэ буолан, кутуругунан
хаары туора ха´ыйбахтаан кэтэ´эн турбут. Онуоха хааннаах
кыра б³р³ атыттар күлүктэригэр киирэн, то²уу хаарынан сы-

71