Page 118 - Саха тыла 9 кылаас

2. Баһылатыылаах холбуу этии

30. Салаа этии тутаах этииттэн соппутуойунан арахсар.
Чугастааҕы холкуостар дэриэбинэ чугаһынааҕы сис тыаны со-
лооннор, унааран көстөр киэҥ бурдук бааһыналара үөскээбиттэр.
Маайыһы кытта олоруохпут диэн, Сөдүөччүйэ үөрбүт курдук
буолбута. Аҕыс өргөстөөх аламай маҥан күн күөх халлааҥҥа
күөрэйэн эрдэҕинэ, Кустук Суһуохтай, уһуктар кэмэ кэлэн, олоро
биэрбитэ. Ньургуһун үтүөрэн истэҕин аайы, кини дьоннорун
үөрүүтэ улаатан истэҕин аайы, тоҕо эрэ хам-түм Ньургуһун
тиллибитин, хостоммутун туһунан бэркэ наллаан ахтыһыыны
саҕалыыр буолбута. Ол киэһэтээҕи халлаан үчүгэйин, ырааһын
курдук, кинилэр эмиэ чэпчэкитик, сэргэхтик туттан, оонньуу-
көрүлүү, ыллыы-туойа сылдьаллара.
Х о с б ы һ а а р ы ы.
1. Салаа этии тутаах этиини кытта түһүк (падеж) сыһыарыыты-
нан холбонор түбэлтэтигэр соппутуойунан арахсыбат.
Оҕонньор киһитэ кэпсэтэ көрсүбүтүгэр көх-нэм буолла. Ким
ханныгын-тугун оҕолор хата эндэппэккэ билэллэр.
2. Быһаарыы, туһаан, кэпсиирэ салаа этиилэр тутаах этииттэн
соппутуойунан арахсыбаттар.
Ынах кэйбит ынаҕын ынах кэйэр. Эн муспут баайыҥ манна
суох. Үрэх хайдах көрсөрө биллибэт. Сэрии уурайбыта хас да сыл
буолла... Буруйдаах мин баарбын.
31. Биир уустаах чилиэн курдук сыһыаннаһар хас даҕаны салаа
этии бэйэ-бэйэлэриттэн соппутуойунан арахсаллар.
Бу сүөһүгүт тоҕо эрэ хаар уулларын, күөх от бытыгырыырын,
мутукча-сэбирдэх тылларын, собо ыырын кэтэһэр эбээт! Сирдээҕи
олох үтүөтэ бүтэн, манна көрсүбүт саамай күндү, чугас дьоно
бары суох буолтарын кэннэ, туох иһин, тугу манаан бу иччитэх
сиргэ соҕотоҕун хаалбыта буолуой?
Х о с б ы һ а а р ы ы.
Оттон салаа этиилэр лаппа тэнийэн, истэригэр сурук бэлиэлээх
буоллахтарына, туочукалаах соппутуойунан быысаһаллар.
Сүбэ мунньахха Степанов “триумвиаты” хайҕаан тыл эппи-
тин, латыын алпаабытын “р” буукубатын “эр” диэн аахпытын;
алпаабыт бүтэһик да буукубатыгар тиийэ битэмииннэри ай-
быт иһин, ньирэй иитиитигэр балаһыанньа тупсубат кыахтаах
диэбитин; дакылаатчыт “демагогтарынан” ааттаабытын; кыс-
тык туругун; тэпилииссэ, онтон да атыттар тустарынан
кэпсээтилэр. Остуоруйабыт, үгэс курдук, аһаан-сиэн бүтэн, ыкса
киэһэ буолбутун кэннэ; үчүгэйдик ороннору оҥостон, утуйар
киэбинэн бары сыппыппыт кэннэ, саҕаланара.

118