Page 101 - Литература 10 кылаас 1 чааhа

4. Киґи аймах устуоруйатын ханнык чахчыларыттан ойуун
салларый?

5. «Ґрµт дьµµл тутаахтара ірі кірдірбіт» уонна норуот «урук­
ку оло±у уларытар» міккµірэ іґµллµµтµгэр ойуун тугу
кірірµй, ол сурукка ханнык санааларынан бэриллибитий?

Билиэн-көрүөн баҕалаахтарга

Уус-уран литератураны чинчийииттэн

Бөлүһүөк-бэйиэт уонна учуонай өйүн-санаатын кыһыл-үрүҥ бэ-
лиэлэринэн мээрэйдиир былыргы киэп, Кулакуоскай өйүгэр уонна
талааныгар билигин атын киэп наада. Ону баара, өрөбөлүүссүйэ ин-
нинээҕи литература устуоруйатын ырытар учуонайдар бары, көҕүспүт
курдук, этэллэр: өрөбүлүүссүйэ иннинээҕи суруйааччылар реалистар,
онон айар ньыма, бириинсип өттүнэн, сүрүннээн, нуучча тылын, лите-
ратуратын айар үгэстэрин бигэтик тутуспуттара диэн. Маннык түмүк-
тээһиннэр, кэлин тиһэҕэр, саха өйүн-санаатын, олоҕо туспатын, айар
уратытын билиммэт буолууга тиэрдэллэр.

Ойуун диэн, Өксөкүлээх этэринэн, мэнэрик буолбатах, киһи олоҕун
өтө көрөөччү, жрец, арчыһыт, эмчит. Кулакуоскайы холуннарааччы-
лар, биир үксүн, саха мифологиятын, саха муудараһын дириҥник
билбэт, билиммэт буолан, кини айымньыларын талбыттарынан «таа­
йан» сыаналаабыттара. Норуот айымньыта уонна итэҕэлэ норуоту
кытта бииргэ сылдьар. Ол муударастан «куоппут» улуу суруйааччы
баар буолуон табыллыбат.

***

«Өксөкүлээх үйэтин» интеллектуальнай таһыма үрдүгүн аҥаардас
кини айымньыларыттан да ааҕан билиэххэ сөп. Маҥнайгытынан, кини
бэйэтин айымньыларыгар аан дойду олоҕун ырыппыта, киһи аймах
тулалыыр эйгэҕэ сыһыанын таайбыта. Кулакуоскай — аан дойду са-
ныыр санаатын сахалыы этэн таһаарбыт бастакы бэйиэт. Ити кини
аан дойду духуобунай баайыгар киллэрбит кылаата. Иккиһинэн, бэйэ­
тин норуота аан дойду сайдыытын таһымыттан быдан ыраах хаалбы-
тын ыйан көрдөрбүтэ. Ол аата, Кулакуоскай саха норуота колониаль-
най батталтан уонна ньүдьү-балай туруктан (невежество), хаалыыттан
тахсар суолун көрдөөбүтэ уонна аан дойду үөрэҕин, наукатын баһы­
лаан, сайдыы тэҥ таһымыгар тахсар суол баарын ыйбыта. Ити —
бары омук сайдар суола, сайдыы бары кэмҥэ сыһыаннаах уопсай бы-
рагыраамата. Наука, цивилизация суола — сайдыы суола. Сахаларга
ол суол төрдүн арыйбыт киһинэн А. Е. Кулакуоскай буолар. Үөрэҕинэн
кыайыы — тыыннаах ордуу иһин охсуһуу биир тулхадыйбат дуулаҕа
көрүҥэ.

(…)

101