Page 26 - Саха тыла 8 кылаас

34. Тыл ситимин тэҥнии таарыйа нууччалыы тылбаастааҥ, са-
наа±ытын этиҥ.

1. Уматыкка сыана (уматык сыаната) сылтан сыл ыараан иһэр.
2. Төҥүлү уунан кыһалҕаларын (Төҥүлүгэ уу кыһалҕатын) туоратарга
үлэлиибит. 3. Бу эһиги испэктээккэ эрэпэтииссийэ түгэнин (испэктээк
эрэпэтииссийэтин түгэнин) көрөҕүт. 4. Бу биэс этээстээх кытаанах кир-
пииччэттэн тутуллубут (кирпииччэнэн тутуллубут). 5. Тааттаҕа сайына
(Таатта сайына) олус кэрэ буолааччы. 6. Улуустааҕы култуура дьиэтигэр
(улуус култууратын дьиэтигэр, улуус култуураҕа дьиэтигэр) дьон-сэр-
гэ куруук үөрэ-көтө мунньустар. 7. Саха сирин Арктикатын кытылынан
(Арктика Саха сиринээҕи кытылынан) тымныы буолуоҕа. 8. Киниэхэ көх-
сө (кини көхсө) өссө ордук кыараата.

35. Этии араас барыйаанын ааҕан көр. Хайата сөбүн-сыыһатын,
туох атыннааҕын толкуйдаа. Эбиитин нууччалыыттан туруо-
ру тылбаас содула биир эмэ барыйааҥҥа биллэр дуо?

1. Былыр өбүгэбит кыһын (мас, маһы) мастаан, сайын (от, оту) от-
тоон, (оҕо, оҕону, оҕолору) төрөтөн, быр курдук ыал буолан олорбута.
2. Амма Аччыгыйа норуот тапталлаах (суруйааччытынан, суруйааччы)
буолар. 3. Киһи муҥур үйэтигэр үбүнэн-аһынан (үп-ас) наһаа кырыым-
чык кэм (кэмэ) биирдэ эмэ хайаан да кэлэн ааһааччы. 4. Улуус баһы-
лыктарынан кимнээх талыллар буоллулар? 5. Бастыҥ үлэһиттэр (уопут,
уопуттарын, уопуттарынан) атастастылар. 6. Мин (эйигин, эйиэхэ) олус
эрэнэбин. 7. Саха омук (сайдарын, сайдарыгар) баҕарабын. 8. Бу хо-
чоҕо сардаана өлгөмнүк (үүнэрин, үүнэриттэн) сөхтүм. 9. (Суохтан, суо-
ҕу) баар оҥорор уустугун ааһан ыарахан.

36. Аллара бэриллэр этиигэ тыл ситимин нарылаан-чочуйан са-
халыы тупсаҕайдык хайдах этиэххэ сөбүй?

I. 1. Ийэ диэн киминэн да солбуллубат киһи. 2. Манна үлэлии кэл-
биппитин букатын кэмсиммэппит. 3. Бу сэминээр Ыччат министиэрис-
тибэтинэн тэриллэн ыытылынна. 4. Эһиги этиигит судаарыстыба сала-
йар салааларынан өйөнүөн наада. 5. Быйыл биһиги кылааска икки оҕо
эбии кэллилэр. 6. Аныгы араас албас төһө да дэлэйбитин иһин, ин-
никитин да кинигэнэн туһаныахпыт турдаҕа. 7. Кыра уол ийэтин олус
маарынныыр.

II. 1. Киһи хайа омук буоларын тылынан билэллэр. 2. Истиэнэҕэ бас-
тыҥ үөрэнээччилэр хаартыскалара ыйаммыттар. 3. Саха омук сайдары-

26