Page 23 - Саха тыла 8 кылаас

23. Баһылыыр ситим арааһын ый.

1. Кини күһүҥҥү хараҥаҕа үрэхтэн уу баһан, икки сыгынахха уот от-
тунан, чэй өрүммүт. (ПО) 2. Мин бу хаардаах туундара булчутун хомоҕой
тыллаах хоһоонун хайгыы санаабытым. (ХС) 3. Аныгы киһи үрдүк өйө,
үтүө иэйиитэ толору сайдарыгар кини төрөөбүт айылҕатыгар төлөннөөх
таптала эмиэ көмөлөһүөхтээх. (АА)

24. Баһылыыр ситим арааһын, ньыматын быһаар.

1. Холкуос уот кугас боруода атыыр оҕуһа, мөҥүрүү-мөҥүрүү, алаас-
тан алааска ыадардыыр. (АФ) 2. Ньукуус хараҕар дэлэгэй сырдыктаах
күн уотун чаҕылхай кыыма умуллуо суох курдук оонньообут этэ. (СО)
3. Киэһэ хампархай алтан чаанньыкка сылбархай чэйи иһэн утуйал-
лар. (АА) 4. Эриэн кыл сэлээппэни умса кэппит, оруосабай ачыкылаах,
мааны көстүүмнээх, үчүгэй дьүһүннээх хатыҥыр киһи дьороҥноон та-
ҕыста. (АА)

25. Баһылыыр ситими арааһынан бөлөхтөөн уһул. Ханнык ситим ор-
дук элбэҕий?

Баһылыыр ситим үс арааһа (сөпсөһүү, сыстыы, салайыы)
нуучча тылын кытта биир. Тардыы ситим түүр тылыгар эрэ баар
ураты көрүҥ.

Кыһын кэлиэ, буруо сыта, ырыатын истэрбит, сис былыт, сибэкки
тэтэрэр, хаас киириитэ, үчүгэй хоһоон, ыраас салгын, күлэр күн, эдэр
саас, сырдык санаа, чэй үрүҥэ, кылгас сайын, тыа сирин дьоно, үтүө
үгэһи, маанытык таҥныбыт, оһуокай үҥкүүтүгэр, кылыһахтаах куолас,
саха үҥкүүтүн муусуката, тыраахтар сыар±ата, ³²μрμк куйаас, сиэдэрэй
симэх, итир былыт, кус к³тμμтэ, кμн ылаарар.

26. Быһаарар тылы утум-ситим эбэн, сыстыы ситимин тэнитиҥ.
Элбэҕи эппит киһи уус тыллаах аатын ылар. Холобур: Кү-
һүҥҥү айылҕа, … айылҕа, … айылҕа, … айылҕа …

27. «Күһүҥҥү ойуур» диэн тиэмэҕэ тиэкис тахсарын курдук араас тыл
ситимин оҥорон суруй. Ону туһанан ситимнээх тиэкистэ толкуй-
даа.

Сыстыы Салайыы
Тардыы Сөпсөһүү

23