Page 65 - Литература 11 кылаас 2 чааhа

САХА ЛИТЕРАТУРАТЫГАР
ОЛОХ ЭРГИИРЭ, КИҺИ АНАЛА
(1980—1990 сс.)

Дойдуга былаас уларыйыыта Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр
икки өрүттээхтик дьайбыта. Бастатан туран, дойду үрдүнэн
бүрүүкээбит бэлитиичэскэй, экэнэмиичэскэй кириисис дьон
күннээҕи олоҕор, өйүгэр-санаатыгар күүскэ сабыдыаллаабы-
та. Сопхуостар ыһыллыбыттара, агрофирмалар, крестьянскай
хаһаайыстыбалар, общиналар тэриллибиттэрэ. Өрөспүүбүлүкэ
ордук арҕаа өттүгэр бырамыысыланнас күүскэ сайдыбыта
эрээри, айылҕаны буортулуура эмиэ улааппыта. 1991 сыл-
лаахха ССРС ыһыллан, Российскай Федерация судаарысты-
бата тэриллибитэ, Бэрэсидьиэнинэн Борис Ельцин буолбута.
1992 сыллаахтан саҕаламмыт экэнэмиичэскэй реформалар
дойду ыһыллыытыгар тиэрдибиттэрэ: инпилээссийэ саҕалам-
мыта, үгүс судаарыстыбаннай тэрилтэлэр кэтэххэ көспүттэрэ,
дойдубут Арҕаа судаарыстыбалартан үп-харчы өттүнэн туту-
луктанар буолбута.
Иккис өттүттэн ыллахха, сүбэрэнитиэти ылыммыт өрөспүү-
бүлүкэ олохтоох норуоттара сүргэлэрэ көтөҕүллэн, төрүт кул-
туураларын, итэҕэллэрин, тылларын сөргүппүттэрэ, дириҥэ тэн
үөрэтиини саҕалаабыттара. 1992 сыллаахха Саха судаарыс-
тыбаннай университетын иһинэн саха билэлиэгийэтин уонна
култууратын бакылтыата, 2000 сыллаахха — култуура уонна
ускуустуба Арктическай үнүстүүтэ тэриллибиттэрэ.
Олох маннык икки өрүттээхтик сайдар кэмигэр саха лите-
ратурата саҥа кэрдиискэ тахсыбыта. Соцреализм ньымата
туттуллубат буолбута, цензура бэчээттэнэр уус-уран литера-
тураны хонтуруоллуура уурайбыта. Урукку кэмҥэ бобуулаах
тиэмэлэргэ суруйар, устуоруйа «маҥан бээтинэлэрин» анаа-
рар кыах үөскээбитэ.

65