Page 6 - Саха тыла 8 кылаас

ТЫЛ ҮӨРЭҔЭ

Киһи ситимнээх саҥата тиэкис диэн ааттанар. Тиэкис этиит-
тэн турар. Этии — тылтан, оттон тыл дорҕоонтон турар. Дорҕоон
сурукка буукубанан бэлиэтэнэр.

Тыл араас өрүтүн тыл туһунан билим тус-туспа салаата үөрэ-
тэр.

Бэниэтикэ диэн тыл дорҕоонун туһунан үөрэх ааттанар.
Лиэксикэлиэгийэ тыл баайын үөрэтэр.
Морполуогуйа диэн тыл кырамаатыкалыы тутулун туһунан
үөрэх.
Сиинтэксис диэн тыл ситимин, этии тутулун туһунан үөрэх
буолар.
Тиэкис сиинтэксиһэ ситимнээх саҥа тутулун үөрэтэр.
Истилиистикэ диэн этэр санаа сыалыттан-соругуттан туту-
луктанан ситимнээх саҥаҕа тылы, этиини хайдах сатаан туһанар
туһунан үөрэҕи ааттыыллар.
Арпагыраапыйа — тылы таба суруйуу туһунан үөрэх.
Пунтаассыйа — сурук бэлиэтин таба туһаныы туһунан үөрэх.
Саха тылын уруогар эһиги б э н и э т и к э (саҥа дорҕооно) диэн
салааҕа саха тылын дорҕооно туох араастааҕын (састаабын), хай-
дах наарданарын, хайдах уларыйарын үөрэппиккит.
Л и э к с и к э диэн салааҕа саха тылын барҕа баайын, суол-
татынан арааһын, туох бөлөххө арахсарын, хайдах сайдан-үүнэн
иһэрин үөрэппиккит.
М о р п о л у о г у й а диэн салааҕа саха тылыгар ханнык саҥа
чаастара баарын, саҥа чааһа тугу бэлиэтиирин, хайдах үөскүү-
рүн, хайдах уларыйарын үөрэппиккит.
Быйыл с и и н т э к с и с диэн салааны үөрэтиигэ киирэҕит. Эһи-
ги манна тыл атын тылы кытта хайдах ситимнэһэрин, оннук си-
тимтэн этии хайдах үөскүүрүн, этии ханнык чилиэннээҕин, туох
араастааҕын (тииптээҕин), судургу уонна холбуу этии арааста-
рын, тус-туһунан этии туох сэмсэ суолталаах буоларын үөрэтиэх-
хит. Этиини холбоон араас тиэкиһи хайдах оҥорору билиэххит.
Истилиистикэни үөрэтэн кырамаатыка халыыптарын эбэтэр
этии синиэньимнэрин уратылаһар суолталарын ырытарга; тылы,
тыл ситимин, этии арааһын ханна, тоҕо, хайатын хайдах туhа-
нары быhаарарга; туттулук истиил сиһилиир ньымаларын, араас
көрүҥнэрин уонна халыыптарын туттарга билиигитин, сатабыл-
гытын хаҥатыаххыт.

6