Page 6 - Саха тыла 9 кылаас

ҕор саҥа ийэ сирдэниэн сөп, оттон саҥа тылы хаһан да оҥостуо суоҕа:
тыла өллө да — норуот өллөҕө ол.

Тыл өссө оскуола да, кинигэ да суох эрдэҕиттэн норуоту үөрэтэн-та-
кайан кэлбит уонна норуот баарын тухары иитэ-үөрэтэ турар улуукан
уһуйааччы буолар.

Бу дьиктилээхэй уһуйааччы — төрөөбүт тыл — элбэххэ эрэ үөрэтэр
буолбатах, ону барытын туох эрэ өйдөммөт ньыманан олус чэпчэкитик
үөрэтэр.

Төрөөбүт тылынан саҥарар оҕо тыл хайдах уларыйарын, ситимнэһэ-
рин эрэ буолбакка, ону кытта тэҥҥэ ахсаана биллибэт элбэх өйдөбүлү,
араас көрүүнү-сыһыаны, үгүс өйү-санааны, иэйиини, уус-уран уобара-
һы, тыл тутулун-мындырын барытын 2—3 сыл иһигэр олус чэпчэкитик,
түргэнник ылынар. Онтон кэлин 20 да сыл кыһанан-мүһэнэн үөрэнэн,
ол аҥаарын даҕаны ылара саарбах.

Норуот улуу уһуйааччыта — төрөөбүт тыл, хор, оннук!

(Т. И. Петрова тылбааһа)

V—VII кылааска үөрэппити хатылааһын

1 §. Саҥа дорҕооно уонна кыраапыка

3. Сорудаҕы толоруҥ уонна дьүүллэһиҥ.

1. Саха тылыгар хас аһаҕас, хас бүтэй дорҕоон баарый? Икки
кэккэҕэ наардаан суруйуҥ.

2. Ньиргиэрдээх бүтэй дорҕооннор ханныктарый? Туспа кэк-
кэҕэ суруй. Бүтэҥи (ньиргиэрэ суох) бүтэй дорҕооннор хан-
ныктарый? Туспа кэккэҕэ наардааҥ.

3. Диэрийэр уонна мурун бүтэй дорҕоонноро ханныктарый?
Туспа наардаан суруйуҥ.

4. Ханыылаһар бүтэй дорҕооннор ханныктарый? Ханыыларын
булларан наардааҥ.

5. Ханнык бүтэйдэр хоһулаһалларый? Испииһэктээҥ.

Саха киһитин айаҕын иһигэр баар саҥарар уорганнара саҥа
дорҕооннорун үөскэтэр уонна этэр анал үөрүйэхтээх. Онтон биир
сүрүннэрэ дорҕоон дьүөрэлэһиитин сокуона буолар.

Аһаҕастары туттууга икки сүрүн сокуон баар: бастакыта, тылга
наар илин эбэтэр наар кэлин аһаҕас туттуллар диир; иккиһэ, тыл-
6