Page 97 - Литература 6 кылаас 2 чааhа

«Кэлэр күҥҥэ диэри!» — диэн,
Кэтэҕэриин түннүкпэр
Килбиэннэнэ кыыспыта.

Үйэлэргэ өрүүтүн
Үтүөтүнэн үөдүйэр
Үрүҥ күнүм — аргыһым —
Үчүгэйэ бэрдиттэн —
Үөрүүбүттэн, дьолбуттан
Үөһэ тыынан ылбытым...

Хоһоон сэттэ строфалаах, строфа аата — шестистишие, ол
аата 6 строкалаах кэрчик диэн. Барыта 42 строкалаах хоһоон.

Айымньы көрдөөх, уларыйбат тэтимэ ааптар наар сэттэ-
лии сүһүөхтээх строкаларынан суруйарыттан тахсар. Ман-
нык тэтими «национальнай тэтим», «оһуокай тэтимэ» диэн
ааттыыбыт. Тоҕо диэтэххэ, үҥкүү тэтимэ, ыһыах төгүллэрэ
сэттэлии сүһүөхтээх буолаллар:

Оһуо-оһуо оһуокай, 2-2-3 (7)
Оһуокайдыыр оһуокай! 4-3 (7)
Эһиэ-эһиэ эһиэкэй, 2-2-3 (7)
Эһиэкэйдиир эһиэкэй! 4-3 (7)

Сэттэ сүһүөхтээх ритмическэй тутул көрүҥэ, биллэн ту-
рар, олус элбэх. Ол гынан баран, ханнык баҕарар хоһооҥ-
ҥо, ырыаҕа, оһуокай тылыгар саамай киэҥник туттулла-
ра: 4-3 уонна 2-2-3. Хоһооммут ритмикатын быһаардыбыт,
аны ойуулуур-дьүһүннүүр ньыматын болҕойуоҕуҥ. Бэйиэт
күнү метафоралаан (тыыннааҕымсытан) ойуулуур. Ылан
көрүөҕүҥ: бастакы строфаттан саҕалаан Күн-аргыс бэйиэти
кытта «киһилии кэпсэтэр», «Арҕаа барар буолларгын аргыс-
таһыах!» — диир, үһүс, төрдүс строфаҕа: сэрэтэн «сипсийэр-
гэ дылы», куоттараары гынным диэн, «хоннохторго тоһуйан
кууспаҕалыыр курдук», бэһис строфаҕа Элиэнэҕэ кэлэн:
«Эбэбитин бииргэ туоруох», — диир уонна эрдиилэнэн тэҥҥэ
устуһар. Алтыс строфаҕа: «Кэлэр күҥҥэ диэри!» — диэн
бырастыылаһар. «Алаарыйар халлаан» «аламайкаан, үрүҥ
күнэ» киһи хаачыстыбаларын ылынар, айаҥҥа аргыс буолар.
Айылҕа көстүүтүн — Күнү тыыннааҕымсытан ойуулааһын бэр-
кэ табыллыбыт. Маны таһынан, уустаан-ураннаан, ойуулаан,
хоһуйан этиилэр бааллар:

97