Page 82 - Литература 7 кылаас 1 чааhа

баҕатын майгыта бу аас биирдэ эмиэ амтаннааҕы көрдөрүмнэ
кинини ыйынан сылынан кэмниэн мэлдьи батан сылдьар хуолу-
туттан. Бу гэннэ Саха кинэстэрэ былыргы хуолуларынан уору-
йаҕы тутаат мунньах ортотугар таһыырынан буруйдууллар. Бу
таһыллыбыт киһи өлүөҕэр диэри хара суоллаах киһи аатыттан
тахсыбат: кинини кэрэһиккэ ылбаттар, дьон сүбэлэһэр мун-
ньаҕар кини тылын ылбаттар, кинини кинэскэ да старсынаҕа
да талбаттар. Бу Саха хуолута эмиэ көрдөрөр уоруу кини идэ-
тэ буолбатаҕын. Уоруйах киһи буруйданарыттан ордук өлүөҕүн
устатыгар диэри үтүө киһи аатынан ааттаммат.

Саха баҕалаах үҥсүүгэ. Киниттэн дьоно биэтэр атын да
омук иэс ылар — этиэх ынаҕы — маны төлүөбэт хайтах эмиэ
урукку аахсыытыгар кииллэрэн. Былдьаппыт киһи үҥэр маҥнай
кинэһигэр голоботугар, оол гэннэ биир да Нучча судун тойонун
ордорбот төһөҕө сүрбэ сүөһүтүн атын да үбүн барытын сурук
сурутарын иһин туттан кэбиһиэҕэр диэри. Маны даҕаны киннэр
мэлдьи бэйэлэрин санааларыттан оҥорботтор: куһаҕан санаа-
лаах дьон үҥсүүгэ кэрэһиккэ баҕаларын майгытыттан биэтэр
суруйалларын иһин манньа ылыахтарын иһин Саханы алдьатар
үҥсүүгэ кигэллэр.

Уус эрэ буолуоҕун баҕарбыт Саха илиититтэн туох да тахсы-
бат: бииргэ көмүс ууһа, алтан ууһа, тимир ууһа, мас ууһа. Кини
сааны да абрахтыаҕа, муоһу да быһыаҕа: баҕардар эрэ үтүө
ыарахан атыылаах сэби көрөн олорон кини аҕыйахтык үөрэнээт
соол курдугу оҥоруоҕа. Бэрд аһылыктаак Дьокускайга үрдүк
уустук дьон суоҕа: киннэртэн Саха үөрэнэн дьикти сөҕүүлээх
сэптэри оҥоруоҕа этэ.

Саха үрэр саанан ытара бэрд мэргэн. Көтөр сүрэр кыыл
кэнниттэн булттуу сылдьарын ханнык да тымныы ардах туппат,
Саханы оннук баҕатыттан ааһар да аас сылайар да сылаа тох-
топпот. Биир саһыл биир куобах кэнниттэн икки үс күнү мэлдьи
эккирэтиэҕэ атын сылайарын да өлөрүн да ааҕымна.

Атыыны атыылыырга кини бэрд да дьоҕурдаах бэрд да баҕа-
лаах. Ханнык эмиэ барбахчы кииһи саһылы киэбин дьүһүнүн
туксаран кини хайтах да ыарахан атыыга атыылыаҕа.

Саха саа маһын оҥороро муос тарааҕы дьөлө быһан ойуу-
луура уустук үрдүнэн бэрд. Бэлиэтэниэх тустаах: оҕус тирии-
титтэн оҥоһуллубут иһиттэрэ уон да сылы мэлдьи убаҕас аһы-

82