Page 85 - Литература 7 кылаас 1 чааhа
P. 85
рин киниэхэ үҥүөхтэрин тосхоллоох буоллун диэн. Бу майгыла-
ра биллэрэр: киннэр сүрэхтэнэ иликтэринэ былыр күҥҥэ үҥэр
дьон бааллара.
Иһиттэрэ тимир алтан солурдар, туос күөстэр баҕалчахтар,
мас кытыйалар чорооннор матарчахтар хамыйахтар, муос лос-
кулар, туос ыаҕастар чабычахтар сар ыаҕастар холлоҕостор.
Оҕус тириититтэн симирдэр, сири иһиттэр, мас иһиттэр. Аны
Сахаҕа элбэх Нучча да иһитэ: самабар, чай иһэр сэб бары эгэл-
гэтэ, аһыыр да иһит сорох сэбэ көмүс лоскулуун билкэлиин.
Аһыыр астара сылгы этэ, ынах этэ, көтөр, балык, сылгы үүтүт-
тэн кымыс, ынах үүтэ. Ынах үүтүттэн оҥороллор үүт үрдүн сүөгэйи
арыыны хайаҕы үрүмэни күөрчэҕи суораты бөлөҕөнү тары сиҥэни
ымданы кымыһы. Сайын туохтаҕар даҕаны таптыыллар сылгы кы-
мыһын. Бу астартан кыс уһугар хаалар арай тар, оол гэннэ ынах-
тарыттан ыыр үүттэрэ; бу иккигэ аадылы анаҕаһыны арыттаахтык
бурдугу булкуйан тотунан ааҕыналлар. Балара бараннахтарына,
уу кыһыйбыт бээс икки киннэри ааһарга тириэрдэр.
Аны Саха чайа суох тэһийбэт: бары ордук үбүн атылаан чай
сахар иккини ылар; мантан алдьанар.
Таҥастарын аата сон. Быһыыта Чэркэс омук гиэнин кур-
дук, кылгаһа тобуктарын эрэ арыччы ааһар, бииллээх, иннигэр
түөрд тимэҕинэн тимэхтэнэр. Бу сонноро Саха баайын майгы-
тынан тигиллэр ынах сылгы кулун тарбыйах тириититтэн таба
сарыытыттан түнэттэн күндүү сукунаттан биэтэр саллат суку-
натыттан. Соннорун кытыытын илииттэн ордук кэтит торҕонон
биэтэр кыһыл сукунанан бүрэллэр.
Йахтар сонун быһыыта эр киһи гиэниннэҕэр атына суох,
арый уһун эрэ. Йахтар киэргэнэр таҥаһын майгыта маннык:
соно кыһыл кармаһын сукуна, тулата ытыс кэтит буобра кытыы-
лаах, маны сэргэ ыарахан атыылаах көмүс барча кытыылаах; бу
буобра икки ардын батыһа көмүһү таптайан оҥорбут икки илии
кэриҥэ кэтит көмүс симэх. Соннорун солко куһаҕынан курда-
наллар, бу үрдүнэн үс илии кэтит көмүс курунан курданаллар.
Тииҥ истээх. Мойдоругар түөстэригэр көмүс кылдьыылары ха-
рыыларыгар кэтит көмүс бөҕөхтөрү тарбахтарыгар аҕыс тоҕус
көмүс билиһэхтэри кэтэллэр. Түөстэрин кылдьыытын кэлин өт-
түттэн түөрд илии кэтит илин кэбиһэр ааттаах көмүс симэхтэр
икки санныларынан курдарын ааһа түһэллэр: кэтэхтэриттэн көх-
85
