Page 84 - Литература 7 кылаас 1 чааhа

тийбэт тутуу киниэхэ хаһан да кыттыспат, сордоох сылтан ураты,
хаччаҕа сүөһүтэ дьаҥтан биэтэр от суоҕуттан өлөн бараннаҕына.
Маннык Саха йахтарын ыраах улахан аҥарын майгыта.

Саха икки балаҕаннаах: биирдэригэр кыһын иккиһигэр са-
йын олорор. Кыһыҥҥы балаҕаныгар балаҕаҥҥа киирэр ыйтан
буус устар ыйга диэри олорор, сорох ыйдары сайыҥҥы балаҕа-
ныгар олорор. Сорох баай Саха бу гэннэ икки ордук балаҕан-
наах буолар: олоругар кини күһүн саас олорор. Маннык аҕыйах.

Кыһыҥҥы балаҕаны Саха тутар оту оттуур сирин ортотугар:
манна кыһын оту тиэйэн эрэйдэммэт. Саас охсор от үүнэрин
сааҕына сүөһүтүнэн тэбистэримнэ сайыҥҥы балаҕаныгар көһөр
оттуур сириттэн үс түөрд биэристэ сорох ардына биир икки да
көс ыраахха. Сайыҥҥы балаҕанын тутар ыраас кууранах тэҥ от-
туктаах сири булан. Манна балаҕан аттыгар, баар буоллаҕына,
туос ураһаны туруорар: бу ураһаҕа кэргэнниин дьиэлээх тойон
бэйэтэ олорор, балаҕаҥҥа хамначчыттара олороллор.

Балаҕаннарын быһыыта улларыйбат биир. Түөрд муҥнугар
түөрд суон баҕананы туруораллар, баҕаналарга түөрд суон үһүө
маһы уураллар, бу үһүөлэргэ туруору сытыары соҕус гына мас-
тары тэҥник быһан хайыталаан туруортууллар. Бу эркиннэр
ааттара холлоҕос. Үрдүгэр томточчу эмиэ маһы тэлгэтэллэр
икки өттүн намчычах гына, самыр уута сүрдүн диэн. Бу гэннэ
үрдүгэр күлү буору халыҥнык тэлгэтэллэр. Кыһыҥҥы балаҕан-
нарын эркиннэрин ынах сааҕынан харыстан ордук халыҥнык
сыбыыллар, сайыҥҥы балаҕаннарын үрүҥ буорунан чараастык
сыбыыллар. Ортотугар Саха оһоҕун туруораллар холумтаннаан
халыҥнык туруору маһы буорунан сыбаан. Биэс түөрд түннүгэр
кыһын бууһу сайын сүлүдэни тааһы биэтэр гумаҕыны туруор-
тууллар. Балаҕан киэҥэ эркинтэн эркиҥҥэ диэри түөрттэн аҕыс
уунар быласка диэри буолар. Балаҕан оҥоруутун ырааһа киэҥэ
туттаччы ууһун баайын майгытыттан тахсар.

Орто баай биэтэр дьадаҥыы Саха кыһыҥҥы балаҕанын аҥар
эркинигэр сыһыары хотон тутар; манна ынах сүөһүтүн хоннорор.
Балаҕаннарын аттыгар хоспохторо, оҥкучахтара, сүөһүлэрэ ту-
рар хаһаалара, күрүөлэрэ элбэх. Бу баларын бары үчүгэйдик
туһалаахтык бөҕөтүк туталлар. Бэлиэтэниэх тустаах: балаҕан-
нарын аана мэлдьи илин диэкки хайыспыт буолар оол туһугар,
сарсын эрдэ туран тахсалларын сааҕына тахсар күнү көрүөхтэ-

84