Page 138 - Литература 10 кылаас 1 чааhа

киллэрэн төннүбэт сиргэр туттардым. Аны кутуруккунан оон-
ньообутуҥ тохтуо! Хара хаанынан ытатыахтара, иннигин ылыах-
тара! Тойоттору утары көрбөт оҥоруохтара! Оччоҕо мин дьэ
нус-хас буолуом!»

Манчаары туохха түбэспитин дьэ өйдөөтө. Хайдах да өрө
мөхсүбүтүн иһин, тимир хандалы ордук эпсэри ылыа!.. Чоочо-
ну кытта үөхсэн туһа суох. Кини тылын итэҕэйбититтэн бэйэ-
тэ бэйэтиттэн кэлэйдэ. Бу тот, бу холуочук киһийдээни туох
көрүө-истиэ баарай!.. Тоҥхох гынаат, Чоочоҕо сирэйигэр сил-
лиирин оннугар атаҕын анныгар силлээтэ. Тор курдук бытык­
таах хаһаак уордаахтык бардьыгынаата: «Что ты плюешься,
инородец! Дикарь! Язычник!» Манчаарыны сутуругунан сы­
ҥаахха сырбатта. Манчаары хаптас гынаат, хаһаагы төбөтүнэн
быарга аста, хаһаак муостаҕа тас иэнинэн барда. Хантан эрэ
икки хаһаак бөтөҥкөлөһөн кэллилэр. Манчаарыны түҥнэри ха-
тыйан түһэрээт, саппыкынан бүөргэ, өттүккэ тэбиэлээтилэр.
Бөтүөхтүү аҕылаатылар. Чоочо, этэ салаһан, улахан тойон кэн-
нигэр саста. Күбүрүнээтэр чоноллон турбахтаат: «Ну, доволь-
но!» — диэн бааҕынаабытыгар, хаһаактар, быдьардык маа­
тыралыы-маатыралыы, тахсан бардылар. Улахан тойон Ман-­
чаа­ры үрдүгэр өҥөйдө: «Ты понимаешь, дурная башка, тыал
утары силлээтэ, бэйэҥ түөскэр таммалаата баар! Вот так!»

Нууччалыы, сахалыы буккуйан итинник эппитигэр, Чоочо
сөбүлэһэн кэҕиҥнээ да кэҕиҥнээ буолла. Манчаары абаҕатын
өһүөннээхтик тобулу көрдө, анарааҥҥыта киэр хайыста.

***

Манчаарыны бу сырыыга уһуннук хаайбатылар. Чоочо до­
нуостарын барытын сирийэ ааҕан баран, урут хаайыыттан куо-
та сылдьыбытын быһыытынан кытаанах уурааҕы таһаардылар.
Бириигэбэри ааҕар добдугурас саҥа Манчаары кулгааҕар ой
дуораанын курдук ыраах дуораһыйда.

«Именем Первого Якутский областной земский суд на ос-
новании 11, 12, 13, 14, 105 статей 15 тома свода закона уго-
ловных всемилостиво постановляет: Инородца Василия Ман-
чары за грабеж, насилие, дерзость публично наказать сорока
пятью ударами кнутом и поставя узаконенные знаки, сослать
в каторожную работу, пресечением способов к побегу…» саҥа
дуорааннара күн сирин үрдүгэр аллараа дойду түгэҕиттэн эҥ-
силлэн, дуорайан тахсар курдуктара… Ама итинник сааттаах
ынырык дьүүлүнэн дьүүллэнэр буолла дуо?! Ама да?! Ириэ­
нэх эттээх икки атахтаахтар айыы киһитигэр хайдах итинник

138