Page 40 - Саха тыла 7 кылаас

дьаата иҥэн хаалар. Онтон сылтаан, сүрэҕин көҥдөйдөрө кэҥээн,
эркиннэрэ халыҥаан хаалар. Ол, биллэн турар, сүрүн уоргаммыт
үлэтин мөлтөтөр.

Пиибэҕэ баар сүлүһүннээх бэссэстибэлэр эндокриннай систиэмэни
уларыталлар. Холобур, уолаттарга тестостерон диэн гормуоннара аан-
ньа оҥоһуллубат буолар. Ол түмүгэр таастара кэҥиир, түөстэрэ улаа-
тар, дьахтар курдук быһыыланаллар. Оттон кыыс пиибэни амсайар
буоллаҕына, эр киһи курдук суон куоластанар, бытык үүнэр.

Быар цирроһугар ыалдьан өлбүт дьону үөрэтэн көрбүттэрэ, үксэ
күн аайы пиибэ иһэр дьон эбит. Аны туран, пиибэттэн толкуйдуур,
өйдүүр дьоҕуруҥ мөлтүүр, аҥаарыйан хаалаҕын. Ньиэрбэҕэ улаханнык
охсор. Кыраттан кыйаханар, тымтар, түүн аанньа утуйбат буолаҕын.

(«Хатан» сурунаалтан)

1. Тиэкискэ баар билбэт тылларгын тылдьыттан, Интэриниэт-
тэн булан суолтатын быһаар. Аатта толкуйдаа.

2. Бу тиэкискэ уус-уран хоһуйар ньыма баар дуо?
3. Тиэкис сүрүн санаатын быһаар. Истиил уратытын ый.

79. Ыйытыыларга хоруйдаан тус санааҕын эт.

1. А.И. Софронов—Алампа «Куоратчыт» кэпсээнигэр ыал аҕата
Ыстапаан көнөр кыахтаах дуо?

2. Доҕоруҥ оскуола биэчэригэр пиибэ иһэн кэлбитин биллиҥ.
Туох диэн сүбэлиигиний? (үөһээҥҥи тиэкис чахчыларын туһан)

С¥БЭ

Òûë ýòèè õàéäàõ ñàҕàëàíàðà óëàõàí ñóîëòàëààõ. Áàñòàêû ñîðóê —
äüîí áîëҕîìòîòóí òàðäûû, êýðýõñýáèëè êөáүòүү. Îííî àðààñ íüûìà
òóòòóëëàð. Õîëîáóð:

y Òûë ýòýð òèýìýíè, òóîõ òóһóíàí ýòýýðè îҥîñòîðó áèëèһèííýðèè.
y Õàííûê áîïïóðóîñêà òîõòîîí ààһàðû ñýðýòèè.
y Òûë ýòýý÷÷è òóîõ ñàíààòòàí, òîҕî ñàҥàðàí ýðýðèí áûһààðûû.
y Äüîí-ñýðãý êýðýõñèèð ñîíóíóí, ñûûïïàðàòûí õîëîáóðäààһûí.
y Äüèêòè òүáýëòýíè àõòûû, ñîһó÷÷ó ûéûòûãû òóðóîðóó, î.ä.à.

40