Page 7 - Литература 11 кылаас 1 чааhа

СЕРГЕЙ СТЕПАНОВИЧ ВАСИЛЬЕВ—БОРОГОНСКАЙ
(1907—1975)

«ЫТЫК ИЛЬМЕНЬ»
Бэйиэт кэлиҥҥи айымньыларыттан
«Ытык Ильмень» ордук биһирэммитэ.
Аҕа дойду сэриитин тиэмэтэ ааҕааччы
болҕомтотун куруук тардар. Суруйаач­
чылар маны араас өттүттэн ойуулуул­
лар, хоһуйаллар. Сергей Степанович
айымньытын жанрын «баллаада» диэн
быһаарар. Судургу сюжеттаах лиро­
эпическэй кылгас бэйиэмэ курдук да
диэххэ сөп. Сорохтор былыргы нуучча
норуотун айымньытыгар баар «плач»
(ытабыл, кутурҕан) жанрыгар майгын­
натыахтара, холобур, «Игорь сэриитин
туһунан кэс тылга» баар «Плач Ярос­
лавны» диэҥҥэ. Биһиги Өксөкүлээх Өлөксөйбүт «Эр аһыыта»
диэн хоһоонноох. Ол эрээри «Ытык Ильмень» итилэртэн бу­
катын атын дуорайыылаах. Манна Аҕа дойду Улуу сэриитигэр
Ильмень күөлгэ буолбут хааннаах кыргыһыыга дьоруойдуу ох­
тубут Саха сирин буойуннарын албаннаах ааттара хоһуйуллар.
1943 сыллаахха Ильмень күөлгэ кыргыспыт 19­с туспа ха­
йыһар биригээдэтигэр үгүстэрэ саха чулуу ыччата этилэр. Ки­
нилэр, хас эмэ сүүһүнэн киһи, өстөөх быдан баһыйар күүстэ­
рин утары тэҥэ суох киирсиигэ охтубут аһыылара­абалара
кыр дьаҕас бэйиэт дууһатын ааһан­араҕан биэрбэккэ долгутар.
Бэйиэт ол ааспыт кыргыһыыга охтубут хаарыан хаан уруу дьо­
нун ааттарыгар «кэриэс тылы этиэхтээҕин эппэккэ сылдьар»,
«аралдьыйан умнан эрэр» курдук сананар. Кини сааһырбытын,
ыалдьарын умнан туран, ыраах хаан уруу биир дойдулаах­
тара көмүллэ сытар буордарыгар тиийэн, тыыннаах сибэкки
дьөрбөтүнэн уонна поэзиятын хомуһуннаах тылларынан венок
ууран, сүһүөхтээх бэйэтэ сүгүрүйэн кэлэргэ сананан, сын­
дылҕаннаах айаҥҥа турар: «Бардым сүрэҕим­быарым курдат
тардыытынан, бардым кутум­сүрүм ханна хайыһыытынан!»

Н. З. Копырин

7