Page 158 - Саха тыла 5 кылаас

59 §. Тыл олоҕун таба суруйуу.
Тыл олоҕунааҕы

аһаҕас дорҕоон суруллуута

Болдьох ирдэбилгэ хайаан да тылдьытынан сирдэ-
тэр наада диэн өйдөөтүбүт. Ол эрээри тылы таба су-
руйууга быраабыла диэн эмиэ баар.

Тыл олоҕун бастакы сүһүөҕэ [о] эбэтэр [а] дор-
ҕоонунан туспатыйан, хотуур-хатыыр, солуур-салыыр
диэн араастык этиллэр буоллаҕына, сурукка [о] дор-
ҕоонноох арааһа ылыллар: дойду, хотуур, солуур.

Тыл олоҕо [ө] эбэтэр [э] дорҕоонунан туспатыйан,
сөрүүн-сэриин, өлүөр-элиэр, мөккүөр-мэккиэр диэн
этиллэр буоллаҕына, сурукка [ө] дорҕоонноох арааһа
ылыллар: сөрүүн, өлүөр, мөккүөр.

Тыл олоҕо [и] эбэтэр [э] дорҕоонунан туспатыйан,
илии-элии, силии-сэлии, иҥиир-эҥиир, кэнники-кэн-
нэки диэн этиллэр буоллаҕына, сурукка [и] дорҕоон-
ноох арааһа ылыллар: илии, силии, иҥиир, кэнники.

Тыл олоҕо [а] эбэтэр [ы] дорҕоонунан туспатыйан,
ыйдыҥа-ыйдаҥа, антах-ынтах, халтараан-халтыраан
диэн этиллэр буоллаҕына, сурукка [а] дорҕоонноох
арааһа ылыллар: ыйдаҥа, антах, халтараан.

287. Сыыһалары булан көннөр.

Сааһыттар көлүччэҕэ уонча харыалы туруордулар.
Итилэри дурдаҕа алыс чугаһатымаҥ. Мэккиһимэҥ, би-
лэн этэбин эбээт! Уу саарыстыбатын ньадараал тойоно
муора хааһыгар тахсан, көмүс чыыннаах-хааннаах түөһүн
эмэринэ сытар үһү. Кэннэки иһэр дьон, аргыый саҥар-
сыҥ. Таһырдьа халтырхай бөҕө буолбут.

158