Page 159 - Саха тыла 5 кылаас

Тыл олоҕунааҕы бүтэй дорҕоон суруллуута

Д-т дорҕоонноох тыллар олохторун суруйууга д
дорҕоон туттуллар: дайбаа-тайбаа, судургу-сутургу,
дабыдал-табытал, далаһа-талаһа, хайдах-хайтах.

Тылга һ дорҕоон кылгас аһаҕас дорҕоонунан быы-
саһан хатыланарыгар бастакыта с дорҕооҥҥо кубу-
луйар: эһэ-эсэһит, сүөһү-сүөсүһүт, үһүс-үсүһүн.

Тыл бүтүүтүнээҕи кэккэлэспит рт, лт, мп дорҕоон-
ноох түөрт, бэрт, булт, эмп тыллар суруйуулара ула-
рыйбат. Саҥарыллыылара эрэ түөт, бэт, бут, эм буо-
луон сөп.

Р уонна л дорҕооннор ньиргиэрэ суох к, п, с, т, х,
ч уонна ньиргиэрдээх д иннигэр уларыйбаттар: ар-
дах, бытархай, кырпай, оборчо, орто, саһархай, тал-
кы, тэрилтэ, тэтэркэй, харчы, холку, чарпа, ылтаһын,
эркин, булчут.

Хос быһаарыы:
Алчай-аччай, былчархай-быччархай, былчыҥ-быч-
чыҥ, мүлчү-мүччү, бэгэлчэк-бэгэччэк, былчай-быч-
чай диэн икки аҥыы этиллэр тылларга чч суруллар:
аччай, быччархай, быччыҥ, мүччү, бэгэччэк, быччай.

288. Алҕаһы булан көннөр.

Доҕоор, биһигини кытта аһаһаҕын дуо? Уол бэп баҕа-
йытык хоруйдаата. Оҕуспут обоччоттон нэһииччэ таҕыс-
та. Итиччэ аҕыйах хаччыга тугу атыылаһыаҥый. Тустуук
уолбут илиитин былчыҥа бөлтөйөн таҕыста.

Аҕабыыт — аҕабыт, аҥыы — аҥы, аҥаар — аҥар,
миин — мин, ойуун — ойун, туораах — туорах, эҥээр —
эҥэр, эдьиий — эдьий, эмиий — эмий диэн икки
аҥыы этиллэр тыл олоҕор уһун аһаҕас суруллар. Хо-
лобур: аҕабыыт, аҥыы, аҥаар, миин (эт миинэ),
ойуун, туораах, эҥээр, эдьиий, эмиий.

159