Page 130 - Саха тыла 6 кылаас

246. Ускуопка иһиттэн биир сөптөөх тылы талан, этиини си-
тимнээн уһул. Этиигэ кини солбуйар аат оннугар хан-
нык тылы туттар табыгастааҕын өйдөөн көр.

1. Кэҥкэмэ диэн кыракый үрэх баар. (Кини — ол үрэх)
Дьокуускай куораттан олус ырааҕа суох. 2. Күнү быһа
ньуолах түү курдук хаар түстэ. (Кини — маҥан хаар)
биһиги дьиэбитин, мас лабаатын, бүтэй сиэрдийэтин ба-
рытын саба түһэн кэбистэ. 3. Тиийбитим, чааркааммар
кутуруга суох маҥан кыыл иҥнибит. (Кинини — ону) көрөн
наһаа дьиктиргээтим. 4. Сохсону икки синньигэс дүлүҥү
холбоон оҥороллор эбит. (Кинилэр — ол дүлүҥнэр) суон
өттүлэрин хайытан, туора мас кыбыталлар.

Атын солбуйар ааты сөпкө туттуу

Саха тылыгар ким диэн солбуйар аат киһини эрэ бэ-
лиэтиир. Билигин нуучча тылын үтүктэн, атын хамсыыр
харамайы эмиэ ким диир буоллулар. Ол эмиэ тыл нуор-
матыттан туорааһын, алҕас буолар.

Уус-уран айымньыга, кэпсэтии тылыгар туох-ханнык,
төһө-хачча, хайдах-туох, о.д.а. ханыыласпыт ыйытар сол-
буйар ааты тутталлар. Кэпсэтии тылыгар бу, ити, итин-
ник ыйар солбуйар ааты субу, сити, ситинник диэн тут-
тар үгэс баар.

Ханнык, хас биирдии диэн солбуйар аат оннугар со-
рох түбэлтэҕэ атын тыллары туттуохха сөп:

1) ханнык — хайдах, туох, хайа;
2) хас биирдии — бары, барыта, ахсын, аайы, ким ба-
ҕарар, ким барыта.
Бэйэ диэн солбуйар аат суолтатын саха тылыгар
тардыы сыһыарыыта биэрэр, ол иһин үгүс этиигэ бэйэ
диэн тылы көтүтүөххэ сөп: Мин (бэйэм) бырааппар кө-
мөлөһөбүн. Оҕонньор (бэйэтин) кэпсээнин саҕалаата.
Ол оннугар бэйэ солбуйар аат этиигэ тугу эрэ чорбо-
тон, тоһоҕолоон этэргэ туттуллуон сөп: Бэйэлээх бэйэм
оҕобун бэйэбэр бас биллэрбэккэ, күрүлүүр күнүс был-
дьаан илдьэ барар буоллахтара ити... Эрдэлиир, кума-
лаан Эрдэлиир, бэйэлээх бэйэм сирбиттэн холдьоҕон
эрэҕин дуу? (Амма Аччыгыйа).

130