Page 57 - Саха тыла 6 кылаас

Ханыылаһыы — саха тылыгар олус киэҥник туттуллар,
лиэксикэни наһаа байытар ньыма. Икки аат тыл ханыылаһан
хомуур, түмэр, киэҥ суолтаны биэрэр. Онон этигэн көстүү ах-
сааныгар киирэр.

Үксүгэр икки толору суолталаах аат тыл ханыылаһар: ийэ-
аҕа, үлэ-үөрэх, от-мас. Сороҕор биирэ эрэ толору суолталаах,
иккиһэ туспа туттуллубат аат тыл ханыылаһыан сөп: кэпсээн-
ипсээн, мал-сал, айдаан-куйдаан.

Ханыы аат тыл куруук кэриэтэ биир ахсааҥҥа турар, икки тыла
тэҥҥэ уларыйар, сурукка холбуур бэлиэ — дэпиис туттуллар.
Холобур: Олох улуу тыала-силлиэтэ өрө дэбилийэн тиийэн
кэллэ. Хаҥас диэки кутуйах иһити-хомуоһу тарбыыра иһиллэр.

Уопсай балаһыанньаттан туорааһын баар буолар. Ханыы тыл дэҥ
элбэх ахсаан сыһыарыытын ылынар: Ырыалар-тойуктар ытыллан
бардылар. (Ырыаттан)

98. Икки бөлөхтөн талан, ханыы аат тылы үөскэтэн су-
руй. Саҥа тыл суолтатын быһаар. Кыайыы, ырыа,
дьол диэннээх ханыы тылы туһанан, үс этиини тол-
куйдаа.

1. Кыайыы, сыал, дьиэ, дьол, дьыала, көр, дьон, ырыа,
киһи, күүс, үйэ.

2. Куолу, саас, сэргэ, сорук, уот, хотуу, күдэх, сүөһү,
нар, соргу, хоһоон.

Ханыы аат тыл, хомуур суолталаах буолан, барамай элбэҕин
түмэн көрдөрөр дьиктилээх. Онон судургу аат тыл элбэх ах-
сааныгар эбэтэр элбэҕин таайтарар тыллааҕар уруулуу соҕус
өйдөбүллээх буолар. Холобур: уол-кыыс  оҕолор/элбэх оҕо,
от-мас  үүнээйилэр/араас үүнээйи, ыарыы-сүтүү/дьаҥ-
дьаһах  араас ыарыы, иһит-хомуос  иһиттэр/эгэлгэ иһит.

99. Икки барыйааны тэҥнээн көрүөххэ. Хайата ордук
табыгастаах дии саныыгыный?

Көтөр-сүүрэр — харамайдар, араас харамай; ойуу-
дьарҕаа — ойуулар, дьикти, эгэлгэ ойуу; уу-хаар — уулар,

57